Nauka gry w szachy dla początkujących

Nauka gry w szachy


Witaj na mojej stronie w całości poświęconej grze w szachy!
Nie wiesz jak grać w szachy? Doskonale trafiłeś! To najlepsze miejsce na rozpoczęcie swojej przygody z tą wspaniałą grą. Przygotowałem specjalne lekcje dla totalnych szachowych nowicjuszy. Gdy ukończysz ten prosty internetowy kurs gry w szachy nabędziesz podstawowe umiejętności które pozwolą Ci rozpocząć szachową rywalizacje. Zapraszam do lekcji!

Zaproś do nauki gry w szachy znajomych z zagranicy! Pod tym adresem znajdziesz Mój serwis szachowy w całości w języku Angielskim - How to play chess

Lekcja Szachów 1 - Wszystko o szachownicy
Lekcja Szachów 2 - Pionki i Figury
Lekcja Szachów 2.1 - Ustawienie pionków i figur na szachownicy
Lekcja Szachów 3 - Jak grać pionkiem
Lekcja Szachów 3.1 - Jak atakuje pionek
Lekcja Szachów 3.2 - Bicie w przelocie
Lekcja Szachów 3.3 - Promocja pionka
Lekcja Szachów 3.4 - Jak dobrze grać pionkami
Lekcja Szachów 4 - Jak grać wieżą
Lekcja Szachów 4.1 - Atak wieży
Lekcja Szachów 5 - Jak grać skoczkiem
Lekcja Szachów 5.1 - Jak atakuje skoczek
Lekcja Szachów 5.2 - Szachowe widełki skoczka
Lekcja Szachów 6 - Jak grać gońcem
Lekcja Szachów 7 - Jak grać hetmanem
Lekcja Szachów 8 - Jak grać Królem
Lekcja Szachów 8.1 - Szach, Mat i Pat
Lekcja Szachów 9 - Roszada

Lekcja Szachów 1 - Szachownica

Wszystko o szachownicy


Zaczynajmy!

Jak zbudowana jest szachownica? Standardowe szachownice nie różnią się od siebie swoją zasadniczą budową. Szachownica ma kształt kwadratu o długości boków 8 na 8 pól co daje nam 64 pola. Pola szachowe są białe i czarne, czy by być bardziej precyzyjnym jasne i ciemne. Czarne i białe pola, mogą być reprezentowane przez inne kolory, np. ciemny I jasny brąz czy żółte i czarne pola. Chodzi tylko o to, by pola były czytelne i odróżniały się od siebie. Na potrzeby naszych lekcji zastosujemy klasyczny zestaw pionków i czarno białą szachownice.

Proste zasady panujące na szachownicy:


1) Jeden kwadrat czarny czy biały to jedno pole. Będziemy używać pojęcia pola, by określić jaką odległość na szachownicy może pokonać odpowiednia figura.

2) Na jednym polu może stać tylko jedna figura czy pionek.

3) Większość szachownic posiada numeracje. Numeracja służy do zapisywania rozgrywek. Czy w przypadku korespondencyjnej gry w szachy do wskazywania kolejnych ruchów. Zwróć uwagę, że każde pole na szachownicy ma swój indywidualny numer tworzony w oparciu o zestawienie Liter wyznaczających pionowe linie i cyfr wyznaczających kolejne rzędy. I tak np. Biała wieża stoi na Polu A1.

4) Strony szachownicy - Biała wieża zawsze stoi na polu A1 a czarna na A8. Jest to istotne gdy prowadzi się zapis partii.

Lekcja Szachów 2 - Pionki i Figury

Pionki i Figury Szachowe


Powszechnie nazywane pionki szachowe to w zasadzie bierki szachowe ale jako że nazwa ta wydaje się być nieco sztuczna posługiwać się będziemy określeniem pionki.

Szachy

to gra dla dwóch osób zatem mamy dwa identyczne zestawy pionków. Jeden zestaw jest czarny a drugi biały. Każdy z zestawów można podzielić na dwie zasadnicze grupy. Pionki jest ich 8 i figury jest ich także 8 a mianowicie: dwa skoczki (nazywane także konikami), dwóch gońców, dwie wierze, hetman (nazywany także królową) i król.

Podział na dwie grupy – Pionki i Figury ma kilka powodów. Głównym jest wartość figur i pionków – figury są cenniejsze. Kolejnym powodem są zdolności figur każda z nich ma swoje indywidualne zdolności a przy tym możliwość poruszania się do tyłu czego robić pionki nie mogą. Teraz wydaje się to skomplikowane ale spokojnie powoli dojdziemy do tego omawiając kolejne szachowe figury i pionki.

Teraz tabela wartości figur szachowych:


Wartość hetmana to 9



Wartość wieży to 5



Wartość skoczka to 3 (ja osobiście dałbym skoczkowi wartość 3+)


Wartość gońca to 3



Wartość pionka to 1 (a czasem znacznie więcej o tym też porozmawiamy już wkrótce)



No dobrze ale o co chodzi z tymi wartościami?! Wartości przedstawiłem po to by zrozumieć jaka jest istotność poszczególnych figur szachowych. Jest to szczególnie ważne podczas wymian, teraz nie wiedząc nawet czym jest wymiana wiesz, że nie warto poświęcać wierzy dla pionka czy skoczka. I o to chodzi. Do zagadnienia wartości figur i pionków będziemy jeszcze nieraz powracać.

Teraz nauczmy się jak poprawnie ustawić pionki na szachownicy.

Lekcja Szachów 2.1 - Ustawienie pionków i figur na szachownicy

Ustawianie pionków na szachownicy


Poniżej zaprezentuje jak to zrobić krok po kroku. Jest oczywiście wiele sposobów. Ale tu zaprezentuje ten najprostszy to zapamiętania. Błędy w ustawieniu figur na pozycjach wyjściowych zdarzają się nawet na turniejach szachowych I to zawodnikom z wieloletnim doświadczeniem, więc nie przejmuj się jeśli na początku będziesz się mylić.

Ja zawsze zaczynam od Pionków – Pionki stoją w drugim rzędzie na całej jego długości. Pierwszy biały pionek stoi na polu A2 a od jego prawej pozostałe.



Następnie dodajemy wieże. Jedna na polu A1 a druga na polu H1 czyli po obu stronach szachownicy – na skrzydłach.



Teraz obok wież ustawiamy koniki czy jak to woli skoczki.



Czas na gońca - miejsce gońca jest przy królu i przy hetmanie – to oczywiste i logiczne bowiem goniec podczas walki przekazywał rozkazy dowódcy kolejnym oddziałom. Dlatego jeden stoi przy królu a drugi przy hetmanie.


Czas na króla – Pamiętaj że biały król stoi na czarnym polu a czarny król na białym. To rozwiązuje częsty błąd zamiany miejscami króla i hetmana.


Na koniec przyboczny króla – Hetman. Hetmana ustawiamy na ostatnim wolnym polu.


I zrobione! Prawda że proste? Teraz ustawiamy dokładnie tak samo czarne pionki i figury. Pamiętając że czarny król stoi na białym polu.



Ostatni rzut okiem na szachownice, wszystko jest ok wiec idziemy dalej!

Lekcja Szachów 3 - Jak grać pionkiem

Jak porusza się Pionek


Pionek

ma wartość 1 więc zgodnie z naszą szachową tabelą wartości opłaca się oddać trzy pionki za jednego skoczka czy gońca – nie do końca można się z tym zgodzić. Oczywiście wymiana pionek za figurę, zawsze albo prawie zawsze się opłaca, ale oddanie trzech nie jest już takie oczywiste. Moim zdaniem dobra gra pionkami to klucz do zwycięstwa. Więc nie oddawaj nawet jednego piona za darmo. Dlaczego o tym przekonasz się za chwilę. Ale najpierw podstawy czyli jak porusza się pionek po szachownicy.

Pionek porusza się tylko do przodu. Pionek nie może nigdy iść ani bić do tyłu.



Pamiętaj pionek może poruszać się tylko do przodu.



Pionek

jest jak piechota. Na początku gdy jest wypoczęta może przejść większe odległości. Tak samo jest w szachach. Gdy pierwszy raz poruszasz pionkiem w grze czyli gdy pionek stoi na pozycji wyjściowej (w rzędzie 2) to wtedy I tylko wtedy pionek może przejść dwa pola do przodu zamiast jednego. Jeśli wykonasz np. Ruch pionem A2 na A3 to ten pionek nie może już ruszyć się o dwa pola. Każdy jego kolejny ruch będzie ruchem o jedno pole.

Zatem jeśli to pierwszy ruch pionka stojącego na polu A2 możesz jeśli chcesz i uważasz to za stosowne przemieścić go o dwa pola czyli od razu na pole A4.



Lekcja Szachów 3.1 - Jak atakuje pionek

Jak atakuje pionek


Jak już wiesz, pionek porusza się tylko do przodu o jedno lub jeśli porusza się pierwszy raz o dwa pola. A jak atakuje pionek? Pionek bije na skos I tylko na skos. I oczywiście tylko do przodu - pionek nie bije na skos do tyłu.


Lekcja Szachów 3.2 - Bicie w przelocie

Specjalny atak piona – Bicie w przelocie


Brzmi strasznie ale jest to bardzo proste! Jeśli Twój pionek jest na 5 linii. Pionek przeciwnika skorzysta z promowanego ruchu I przemieści swojego pionka o dwa pola – zrówna się z Twoim pionkiem. Możesz zbić tego pionka przeciwnika stając za nim. Czyli nasz pion wykonuje ruch jak przy biciu – na skos stając na polu za pionkiem przeciwnika który przemieścił się o dwa pola w jednym ruchu. Obrazki pomogą w analizie tego zagrania.


Lekcja Szachów 3.3 - Promocja pionka

Specjalna zdolność pionka – Promocja


Promocja to awans pionka na figurę, którą sami wybieramy. Najczęściej pionka zamienia się na hetmana dlatego że jest to najsilniejsza figura. Tu wyjaśniam pewne często pojawiające się wątpliwości – otóż są gracze którzy twierdzą, że możemy promować piona tylko na jedną ze zbitych figur (tych które w czasie gry utraciliśmy) to nie prawda! Nawet jeśli w grze jest hetman (na szachownicy)to możemy mieć jeszcze i 8 hetmanów czyli tyle ile mamy pionków jeśli uda nam się je doprowadzić do linii końcowej. Promocja ma miejsce wtedy gry Twój pionek dojdzie do linii końcowej szachownicy – czyli po stronie przeciwnika. Jeśli grasz białymi będzie to linia 8 jeśli czarnymi linia 1. Nie jest to proste zadanie dlatego pionek po dotarciu do linii końcowej szachownicy zamienia się w dowolnie wybrana figurę.



Dobre i słabe strony pionka
:

Dobre strony:
Masz aż 8 pionków w grze.
Jeśli pionki dobrze ze sobą współpracują – ochraniając się nawzajem tworzą bardzo silną formacje.
Pionki możemy promować na figury.

Słabe strony:
Pionki są powolne – mają mały zasięg.
Osamotniony pion jest bezbronny.

Lekcja Szachów 3.4 - Jak dobrze grać pionkami

Jak dobrze grać pionkami


Pionek samotny to pionek stracony! Zawsze staraj się by Twoje pionki nawzajem się chroniły bądź były chronione przez figury. Nie oddawaj pionków za darmo. W końcowej fazie gry nawet przewaga jednego pionka może przechylić szale zwycięstwa. I tu wychodzi niedoskonałość wszelkich sztucznie przyjętych wartości szachowych. Pionek wart 1 dochodząc do linii 8 staje się hetmanem o wartości 9... zatem wartość pionka to tylko 1 ale czasem całe 9.



Straciłeś pionka ale pionek który go ochraniał bije przeciwnika – obaj tracicie po pionie ale to Ty utrzymujesz swoją pozycje.

Lekcja Szachów 4 - Jak grać wieżą

Jak porusza się wieża



Wieża to bardzo mocna figura w szachach. Wieża porusza się tylko w liniach prostych nigdy nie przemieszcza się na skos. Ilość pól jakie pokonuje wieża zależy tylko od Ciebie – wieża nie może przeskakiwać nad Twoimi bądź wrogimi pionkami czy figurami. Taką zdolność posiada tylko skoczek. Reasumując wieża przemieszcza się tylko w liniach prostych o tyle pól ile chce gracz. Wieża jako że jest figurą może także się cofać I bić do tyłu.


Lekcja Szachów 4.1 - Atak wieży

Atak wieży w szachach


Wieża bije tak jak się porusza. Czyli jeżeli figura przeciwnika stoi w linii ruchu wieży może zostać zbita. Wieża wchodzi na pole na którym stała figura przeciwnika. Wieża najmocniejsza jest w końcowej fazie gry – gdy na szachownicy jest już więcej przestrzeni.


Zdublowane wierze

Atak dwóch zdublowanych wierz jest bardzo skuteczny jedna wieża ochrania drugą. Często stosuje się tą technikę do ataku na zasłoniętego pionami króla..



Dobre i słabe strony wieży:

Dobre strony:
Wieża ma bardzo duży zasięg
Wieża jest bardzo mocna w końcowej fazie gry

Słabe strony:
Nie łatwo jest wprowadzić wieże do gry – w pierwszej fazie gry wieża ze względu na swoje położenie nie uczestniczy.

Lekcja Szachów 5 - Jak grać skoczkiem

Jak porusza się skoczek



Skoczek nazywany tez konikiem potrafi być niezwykle niebezpieczną figurą. Osobiście wielokrotnie odnosiłem druzgoczące klęski, właśnie dlatego, że przeciwnik niezwykle sprawnie posługiwał się skoczkami. Skoczek potrafi atakować do 8 pól naraz! Tworząc wokoło siebie pierścień.



Ruch skoczka jest niezwykły. Skoczek jako jedyna figura w szachach potrafi przeskakiwać nad własnymi i wrogimi pionkami a także figurami. Skoczek porusza się w kształcie litery L z miejsca w którym stoi o dwa pola w dowolnym kierunku (bez skosów) czyli do przodu do tyłu w lewo albo w prawo a następnie skręt w lewo w prawo – gdy poruszał się do góry albo na dół i w górę albo w dól gdy poruszyliśmy się o dwa pola w lewo lub w prawo. Ten ruch daje kształt litery L.




Lekcja Szachów 5.1 - Jak atakuje skoczek

Jak atakuje Skoczek w szachach

To bardzo proste skoczek bije tylko tą figurę która znajduje się na polu na którym staje w wyniku wykonania ruchu w kształcie litery L. Skoczek nie bije figur czy pionków nad którymi przeskakuje.


Lekcja Szachów 5.2 - Szachowe widełki skoczka

Co czyni skoczka w szachach tak niebezpiecznym?

Jego zdolność ataku wielu celów naraz. Jeśli skoczek atakuje naraz dwa pionki – przeciwnik może odsunąć spod bicia tylko jednego z nich poświęcając drugiego piona. Gdy uda nam się uchwycić pod biciem króla i inną figurę przeciwnik jest zmuszony uciec królem spod bicia i traci wtedy druga figurę – taką sytuacje nazywamy widełkami.



Dobre i słabe strony skoczka:

Dobre strony:
Skoczek może atakować do 8 celi naraz we wszystkich kierunkach
Konik skacze nad figurami co pozwala na jego szybkie włączenie do walki I łatwe przemieszczanie

Słabe strony:
Nie ma możliwości dania przeciwnikowi mata gdy pozostaniemy w grze tylko ze skoczkiem i królem – taka sytuacja nazywana jest brakiem siły matującej i oznacza remis.

Lekcja Szachów 6 - Jak grać gońcem

Jak porusza się goniec



Gra gońcem jest bardzo prosta – goniec porusza tylko po skosach. I tylko po liniach skośnych w swoim kolorze – tzn. Jeżeli na początku gry goniec stoi na białym polu to tylko po takich polach na skos może się przemieszczać, tego gońca nazywamy biało-polowym jest też oczywiście goniec czarno-polowy czyli ten stojący na pozycji wyjściowej na czarnym polu. Gońce biją analogicznie do wierz tyle że poruszają się nie w liniach prostych a na skos. Goniec po zbiciu przeciwnika zajmuje jego pole. Goniec nie przeskakuje nad innymi figurami i pionkami.

Goniec

Jego największą zaleta jest atak z dystansu i to że jest to figura dynamiczna. Bardzo skuteczny atak gońca na pozycje wyjściową wierzy przedstawiają poniższe rysunki.



Dobre i słabe strony gońca

Dobre Strony:
Goniec jest szybki
Goniec może być szybko użyty w grze
Goniec atakuje z dystansu

Słabe strony:
Brak

Lekcja Szachów 7 - Jak grać hetmanem

Jak grać hetmanem




Hetman to najpotężniejsza z figur w szachach
. Widać to już nawet po tym jak wiele pól atakuje pojedynczy hetman. Hetman łączy w sobie zalety gońca I wierzy. Hetman porusza się po liniach prostych jak wieża i po skosach jak goniec oczywiście bez ograniczenia liczby pokonywanych pól. Hetman jest najbardziej wartościową z figur dlatego trzeba za wszelką cenę starać się jak najdłużej zachować go w grze.


Dobre i słabe strony Hetmana

Dobre strony:
Hetman jest szybki
Hetman jest uniwersalny
Hetman może być szybko wprowadzony do gry

Słabe strony:
Brak

Lekcja Szachów 8 - Jak grać Królem

Jak porusza się Król



Król jest najważniejszą z figur w szachach. Ruch króla jest bardzo prosty król porusza się we wszystkich kierunkach o jedno pole. Król nie może przeskakiwać nad innymi figurami. Król nie może także przejść na pole które jest atakowane przez przeciwnika – podsunąć się pod bicie.





Przejdź do następnej lekcji a dowiesz się:

Kiedy w szachach jest Pat Mat i Szach

Lekcja Szachów 8.1 - Szach, Mat i Pat

Czym jest szach?

Szach to sytuacja w której w następnym ruchu nasz król zostanie zgładzony. Czyli król znajduje się na linii ataku figury przeciwnika. Szach to ostrzeżenie od przeciwnika które musi paść słownie od gracza atakującego króla. Jeśli więc gracz grający czarnymi przesuwa wierze tak że atakuje ona białego króla mówi – szach.




Kiedy nasz król jest atakowany mamy trzy wyjścia. Pierwszym z nich jest osłonięcie króla od ataku. Czyli postawienie figury na linii ataku przeciwnika. W przypadku przedstawionym poniżej prezentuje taką sytuacje: Król atakowany jest przez czarnego hetmana – zasłaniamy króla białym hetmanem chroniąc go w ten sposób przed atakiem.




Drugim wyjściem jest ucieczka z atakowanego pola. Czyli przemieszczenie króla na pole które nie jest atakowanie przez przeciwnika – wyjście spod szachu.


Ostatnim wyjściem jest wyeliminowanie figury która atakuje naszego króla.


Jeśli nie ma możliwości ucieczki, zasłonięcia się czy wyeliminowania atakującej figury przeciwnika, nasz król jest w pułapce i tą sytuacje nazywamy Matem. Wygrywa oczywiście zawodnik który zamatował króla przeciwnika. Co ciekawe zauważ że nie chodzi o zgładzenie króla a jego wzięcie do niewoli. Dlaczego tak jest o tym może napisze kiedyś przy okazji a wiąże się to z jedną legendą o powstaniu szachów.


Pat

– pat to sytuacja a kiedy król nie ma możliwości wykonania żądnego ruchu bo wykonując go musiałby wejść na atakowane przez przeciwnika pole a ponadto nie ma możliwości wykonania ruchu żadną inną figurą – bo np. są zablokowane albo po prostu ich nie ma. Pat to partia remisowa.


Remis w szachach

ma miejsce także gdy:

1) Ta sama pozycja powtórzyła się trzy razy.


2) Nie ma możliwości dania mata przeciwnikowi ze względu na brak siły matującej np. Gdy w grze pozostał tylko król przeciwnika nasz król i nasz skoczek, niestety ta partia jest partią remisową skoczkiem i królem nie da się zamatować króla przeciwnika.


Lekcja Szachów 9 - Roszada

Roszada

to jedyny ruch w szachach gdy w jednym ruchu przemieszczamy dwie swoje figury. Roszada to ruch w którym bierze udział król i wieża. Jest to bardzo dobry ruch pozwalający na ukrycie króla w bezpiecznej pozycji w jednym z rogów szachownicy. Ponadto w ten sposób włączamy do gry jedną z wież.


Roszada

jest dopuszczalna jedynie wtedy gdy dotrzymane są następujące warunki:

1)Król nie jest atakowany. Jeśli król jest na szachu nie można dokonać roszady.
2)Nie można dokonać roszady jeśli miedzy królem a wierzą znajdują się inne figury.
3)Nie można dokonać roszady jeśli król poruszył się wcześniej w grze
4)Nie można dokonać roszady gdy jedno z pól przez które miałby przechodzić król podczas roszady jest atakowane.



Koniec podstawowego kursu szachowego!